نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه مطالعات زنان دانشگاه اهل بیت، تهران، ایران

چکیده

شهید مطهری فطرت را مادر همه معارف اسلامی می‌دانند. از این رو فطرت به عنوان محور اصلی مباحث شهید مطهری در موضوعات مختلف فکری می‌باشد. اما مهم‌ترین بخش تاثیرگذار در مقوله فطرت در منظومه فکری شهید مطهری مربوط به حوزه شناخت و فلسفه دین است. این مقاله با روشی تحلیلی-توصیفی درصدد پاسخ به این سوال کلیدی است که بر اساس نظریه فطرت، چگونه می‌توان دیدگاه شهید مطهری را در حوزه شناخت و فلسفه دین تبیین کرد. برای روشن شدن مطلب رویکرد استاد به صورت تطبیقی با برخی فلاسفه غربی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که شهید مطهری در حوزه شناخت به تصدیقاتی قائل هستند که در زمره فطریات قرار می‌گیرند. همچنین بررسی آرای استاد مطهری در حوزه فلسفه دین روشن می‌کند که استاد بر خلاف اکثر مباحث سنتی فلسفه دین که رویکردی درون دینی دارند به اصل مقوله دین و نحوه توجه و پذیرش آن می‌پردازند. لذا با استدلالی متفاوت از فیلسوفان تحلیلی و یا فلاسفه متاثر از وینگتنشتاین به مبانی پذیرش دین پرداخته و مبنای اصلی را در انسان شناسی جستجو می‌کنند. در واقع تمرکز اصلی بر سرشت انسانی است که کمال طلبی و گرایش به پرستش در ذات اوست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Martyr Mutahhari's theory of fitrah and its influence on cognition and philosophy of religion

نویسنده [English]

  • Sareh Larijani

Assistant professor,, Ahlul Bayt University, Deportment of Women's studies

چکیده [English]

Ayatullah Mutahhari sees human nature (fitrah) as the mother of all Islamic teachings. In fact, fitrah play a central role in Mutahhari's discussions on various topics. However, it has the most influence on his theory of cognition and philosophy of religion. This article aims to answer the key question of how Ayatollah Mutahhari’s perspective on the subject of cognition and philosophy of religion can be explained based on his theory of fitrah. To clarify the matter, his approach is comparatively examined with some Western philosophers. The results of this research show that, in the field of cognition, Mutahhari believes in certain affirmations that fall under the category of innate qualities (fitriyat). Furthermore, the examination of his views in the field of philosophy of religion reveals that he, unlike most traditional discussions in the philosophy of religion that have an intera-religious approach, focuses on the nature of religion and its acceptance. Therefore, with a different argumentation than analytical philosophers or philosophers influenced by Wittgenstein, Mutahhari delves into the foundation of religious acceptance and seek the main basis in human anthropology. Hence, the main focus is on human nature, which inherently have tendency toward perfection and salvation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mutahhari
  • fitrah (human nature)
  • cognition
  • philosophy of religion
خسروپناه، عبدالحسین(2012). معناشناسی گزاره‏های دینی، کلام اسلامی، 21(83)، 9-24.
علمی، قربان و بورونی، علی(1395). مفهوم انسان از دیدگاه کارل بارث و الهیات لیبرال قرن نوزدهم، الهیات تطبیقی، 7(15)، 81-94.
مطهری، مرتضی(۱۳۹۹). نبوت. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۳۶۳). نقدی بر مارکسیسم. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۳۶۶). مقالات فلسفی، ۲. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۳۶۹). فطرت. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۳۷۵). انسان و ایمان. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۳۷۶). نظام حقوق زن در اسلام. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۳۸۵). اصول فلسفه و روش رئالیسم، ۳. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۳۸۵). جامعه و تاریخ. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۳۹۱). جامعه و تاریخ در قرآن. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۳۹۲). انسان در قرآن. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۳۹۶). اصول فلسفه و روش رئالیسم، ۲. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۳۹۶). علل گرایش به مادیگری. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۳۹۷). اصول فلسفه و روش رئالیسم، ۱. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۳۹۷). مسئله شناخت. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۳۹۸). در‌سهای اشارات و نجات؛ فلسفه ابن سینا ۱. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۳۹۸). فطرت و تربیت. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(1399). امدادهای غیبی در زندگی بشر. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(1399). فطری بودن دین. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(۱۴۰۱). انسان شناسی قرآن. تهران: صدرا.